Niet alleen in de gemeente Westerveld, maar in meerdere delen van Nederland met goed doorlatende (lees zand-) grond is de afgelopen vier decennia in toenemende mate cultuurgrond die in gebruik was voor de voedselproductie, veeteelt en landbouw, nu in gebruik genomen voor sierteelt. In de eerste plaats voor de lelieteelt, daarnaast voor pioenrozen en andere bolgewassen als gladiolen en tulpen: grootschalige of intensieve sierteelt. Het heeft Westerveld veranderd.

Het belangrijkste probleem is dat bij deze teelten een aanzienlijke hoeveelheid bestrijdingsmiddelen wordt gebruikt, en dat deze zich op een aantal manieren verspreiden over een groot gebied. Buren, recreanten, natuurorganisaties, waterbeheerders, zij worden ongevraagd geconfronteerd met deze middelen. Er is dan ook een tegenbeweging ontstaan. En ook dat heeft Westerveld veranderd.

Ondanks vele mooie woorden, voornemens en verklaringen, blijft daadwerkelijke politieke besluitvormig uit. Al in 2019 sprak het rapport “Uitgesproken” zich als volgt uit: Als het gaat om het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen is er brede zorg bij zowel telers als bij al dan niet georganiseerde omwonenden. Bij de één zorg over gezondheid, biodiversiteit, landschap, natuur, bij de ander over het
voortbestaan van het eigen bedrijf en bij allen zorg over de verdeeldheid, als gevolg daarvan, tussen de verschillende groepen in eigen gemeenschap. Dit lossen de omwonenden en telers niet samen op. De gezamenlijke overheden zijn aan zet. Gevraagd wordt een helder en consistent beleid en maatregelen op het snijpunt van landbouw, volksgezondheid en ruimtelijke ordening. Dit moet gepaard gaan met een grote aandacht voor de onderlinge verhoudingen (welzijn, leefbaarheid en samenlevingsopbouw) op het platteland.

In de gemeenteraad van Westerveld is het in de afgelopen jaren een regelmatig terugkerend onderwerp van gesprek geweest. Er werd in bredere zin over gesproken als het bijvoorbeeld ging om de Omgevingsvisie, dan weer in beperkte zin als het ging om specifieke deelproblemen of specifieke percelen. Er werden vragen gesteld, interpellaties aangevraagd en moties ingediend. Korte tijd is er met een extern bureau gekeken naar de mogelijkheden om de dialoog gaande te houden met de overheid als participant. Bij de laatste keer dat er over werd gesproken (naar aanleiding van een voornemen tot lelieteelt bij een school en woonwijk in Diever), sprak de raad af, dat het onderwerp het verdiende om integraal besproken te worden. Partij van de Arbeid en Progressief Westerveld gaven aan bereid te zijn daarvoor het voorwerk te verrichten. Deze initiatiefbeleidsnota is daarvan het resultaat.

De opstellers hebben ervoor gekozen zich te beperken tot de sierteelt. Vanzelfsprekend erkennen zij, dat het gebruik van bestrijdingsmiddelen ook in andere teelten voorkomt, en dat ook daarvoor geldt dat een sterke vermindering van die middelen uitermate wenselijk is. Maar die breedte wordt in deze nota buiten beschouwing gelaten. Ook kan gemakkelijk worden geconstateerd dat het gebruik van pesticiden slechts één van de vraagstukken is, waarmee de landbouw te maken heeft. Zo zijn er ook het stikstofprobleem en het mestprobleem. Maar ook die worden buiten beschouwing gelaten. De nota is nu al uitgebreid genoeg.

In het verleden is vaak benoemd dat de gemeente geen rol heeft, ‘er niet over gaat’. Dat is geen houdbare stelling meer. Medio december 2024 presenteerden Urgenda en Natuur&Milieu een Handreiking voor gemeenten aan de Westerveldse wethouder. Een toevallige, maar uitstekende timing. Die Handreiking vormt de basis voor het laatste hoofdstuk van deze Nota, en hopelijk voor toekomstige beleidsvorming in Westerveld.

Op dinsdag 25 maart wordt de Nota in een dialoogavond besproken met diverse betrokken organisaties. In april zal de Raad er een debat over voeren. Dan zal blijken of meer fracties willen meewerken aan een Initiatiefvoorstel voor daadwerkelijke maatregelen.

Volledige tekst: 25.02.21 Initiatiefnota Sierteelt Westerveld – def