“Geef de boeren maar weer de schuld”. Dat was de tekst, die bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 over onze verkiezingsaffiches heen werd geplakt. Degene, die dat deed, wenste anoniem te blijven, want heeft niet gereageerd op onze oproep om in gesprek te gaan. Kenmerk van deze tijd: iets heel hard roepen, en er dan niet over willen praten. Maar dat terzijde.

Ik heb niets met het begrip ‘schuld’. Wel in het strafproces; daar dient schuld te worden vastgesteld. Maar niet in het maatschappelijk debat. Wiens ‘schuld’ is de klimaatcrisis? Onzinnige vraag in zo’n complex geheel. Zo heb ik evenmin iets met al die excuses, die de laatste tijd worden gemaakt. De premier is er goed in.

Ik was laatst in de Schouwburg van Groningen bij het toneelstuk ‘The children’. Dat stuk gaat over ‘verantwoor-delijkheid’: het nemen van verantwoordelijkheid, individueel, collectief: als mens, als generatie, als onderdeel van een samenleving. Verantwoordelijkheid aanvaarden heeft een enorme kracht en duidelijkheid. Je staat voor wat je deed, naliet, zei, niet zei. Je gaat het niet uit de weg, en dat is het begin van de volgende stap: je verantwoordelijkheid nemen. En als het zo uit komt, betekent het de rotzooi opruimen, die je hebt veroorzaakt, als mens, als generatie, als samenleving. En ook dat ga je niet uit de weg.

En als iets dit college en de collegepartijen kenmerkt, is het wel het uit de weg gaan van verantwoordelijkheid.